Bewerkte on line Transcriptie van een student bedrijfskunde (2008)

Inleidende vragen aan bedrijfscoach Luuc Christiaanse van een student bedrijfskunde voor zijn scriptie over psychopatische managers in juli 2008 naar aanleiding van het artikel, dat hij las “Psychopaten in pak uit Intermediair januari 2005)

Waarom dit artikel bewerkt herplaatsen in 2023

De afgelopen jaren werd vele mensen duidelijk, dat niet alleen de individu slachtoffer is van psychopathische leiding, maar een heel groot deel van de wereldbevolking.

Wat is uw vakgebied? 

Psychopathalogie in de top van het bedrijfsleven is een aandachtsgebied. Ik ben sinds 2002 Europees geregistreerd Hypnotherapeut. Vanaf 1974 ben ik werkzaam geweest in het bedrijfsleven, aanvankelijk in ondersteunende managementfuncties. Daarna was ik van 1978 tot 1987 projectbegeleider, projectmanager in grote bedrijven en van 1987 tot 1994 management-consultant bij Berenschot. Vanaf 1990 werk ik als therapeut/coach, na een lange omscholing tot hypnotherapeut/hypnotherapeut. Ik werk zowel intrapsychisch als systemisch en heb de methode de inegratieve behandelmethode Kernfusietraining ontwikkeld, waarmee ik zowel mensen in psychische nood begeleid als ook managers coach bij levensvragen en adequate en effectieve stressmanagementadviezen geef. 

Vanaf 1993 ben ik directeur van het adviescentrum voor Preventieve Gezondheidszorg de Mee-denkers te Amstelveen. 

– Wat is uw ervaring op het gebied van psychopathie? 

Ik heb voornamelijk veel ervaring met de slachtoffers van Psychopathie. Psychopaten en narcisten komen niet om hulp. Onderzoekers menen dat 4% van de bevolking uit psychopaten bestaat. Daar psychopaten in het bedrijfsleven en in de politiek vaak boven komen drijven wordt geschat dat 20% van het hoogste management meer of mindere kenmerken hebben van psychopathie. Als je logisch redeneert en weet dat 10% of meer van de beroepsbevolking manager is, en naar schatting 5 tot 10% van de beroepsbevolking  een persoonlijkheidsstoornis heeft, dan zou dit een voor de groep managers heel ongunstig cijfer kunnen opleveren. Sommige schattingen komen dan ook uit op een getal dat veel hoger is dan 20%. Psychotherapeut en hoogleraar Manfred Kets de Vries kwam ook op deze schatting.

Psychopaten komen niet om hulp. In wezen is elke psychopaat ook slachtoffer en zo gedissocieerd, dat ze niet bij hun gevoel en geweten kunnen.  Echter de neurotische leugenaars, (Pseudologia fantastica) komen wel of onder sociale druk wel uit zich zelf om hulp.

Definitievragen mbt de psychopaat als manager 

– Kunt u op grond van uw ervaringen vertellen welke specifieke gedragingen van een psychopaat op de werkvloer op de voorgrond treden? 

Vaak zijn ze charmant en kunnen goed een netwerk opbouwen. Ze hebben altijd gelijk, vooral als ze ongelijk hebben. Ze trekken zich niets van kritiek aan en ze zullen blijven volhouden dat het resultaat goed is dus doen ze het ook goed.een psychopaat zal blijven volhouden dat twee maal twee vijf is terwijl een neuroot meer geneigd is om de uitkomst van twee maal twee is vier ter discussie te stellen, omdat de psychopaat blijft volhouden dat het nou eenmaal vijf is. Ze zijn heel goed in verdeel en heers spelletjes en lijken geen enkele empathie te tonen, alleen zullen ze het spelen al het hen goed uitkomt. Ook hebben ze in totaal geen last van een geweten of enig etisch besef, bij hun wedijver om hun doelen te bereiken. Ze zullen anderen dingen beloven en er later op terugkomen zonder er enige wroeging over te tonen. Ze neigen er naar om in het gesprek over zich zelf te beginnen. Ze brengen anderen in diskrediet. Ze hebben de neiging neer te kijken op anderen als ze hen hebben overtroeft met hun manipulaties en streken. Ze kunnen niet tegen hun verlies en gaan voor de winst, niets ontziend. Ze zijn vaak kil en berekenend. Ze zijn zich kennelijk niet bewust van wat ze anderen aandoen, door over lijken te gaan en mensen tegen elkaar uit te spelen. Dit aan de hand van excessief dominant en autoritair, leugenachtig gedrag. Hierbij wordt naar boven toe vriendelijk en huichelachtig gedaan en – naar beneden toe – mensen het moeten ontgelden doordat er gemanipuleerd wordt. Ze bouwen een machtsnetwerk op dat ze vervolgens voor eigen gewin gebruiken, zonder aanziens des persoons en zonder zich te bekommeren over het wel en wee binnen een bedrijf. Te zullen geen berouw tonen als ze anderen benadeeld hebben of de dood ingejaagd hebben (Hitler, Nazi Duitsland). 

– Welke gedraging(en) van de psychopathische manager heeft voor zijn/haar ondergeschikten de meest negatieve invloed? 

Elk gedrag, dat hierboven beschreven is, wat de werknemer uit zijn kracht haalt, meestal, excessief dominant en autoritair, leugenachtig, manipulatief en medogenloos gedrag. Vragen over karakteristieken en gedrag van de slachtoffers

 – Welke eigenschappen maken een werknemer vatbaar voor de negatieve invloeden van de psychopaat? 

In principe zijn dat mensen met verhoogde neurotische trekken. Als een werknemer weinig ik-sterkte heeft en daardoor angstig is en probleemvermijdend gedrag vertoond.. Als hij daadoor controlefreakinggedrag en perfectionistich gedrag vertoont en bang is zijn mond open te doen door angst voor afwijzing. Deze mensen zijn vroeger op school al veel gepest door pesters en mee-lopers (psychopatiche tendens) Dit komt meer voor als kinderen thuis al onbewust te veel belast zijn met de problematiek van ouders, doordat deze hun eigen trauma’s niet verwerkt hebben. 

– Bestaat het typische slachtoffer van een psychopaat? Bestaan er gedragsmatige overeenkomsten? 

Dader en slachtoffer lijken elkaar nodig te hebben. Vaak is het oorspronkelijke trauma uit het familiesysteem van de psychopaat en dat van de neuroot vergelijkbaar. De oorsprong van het trauma kan wel enkele generaties verschillen. De psychopaat heeft zich verhard, door een harde overlevingsstrategie te kiezen en de neuroot heeft een overlevingsstrategie ontwikkeld als pleaser, perfectionist, helper, redder en stelt zich machteloos en afhankelijk op etc. 

– Hebben slachtoffers het gevoel dat ze invloed op hun psychopathische leider hebben? 

Meestal in heel beperkte mate. Dit kan door zich ziek te melden of heimelijk verzet te tonen, te roddelen of ook een poging doen om zich te verharden. 

– Wat zijn de psychische gevolgen van slachtoffers van een psychopathische manager? 

In feite is de kiem al jaren eerder gelegd. De psychopaat als manager vindt in zijn slachtoffer een projectieveld om zijn woede op een van zijn ouders onbewust af te reageren. De pijn wordt open gelegd bij het slachtoffer, wat wellicht onbewust enige bevrediging geeft bij de psychopaat. Daardoor heeft het slachtoffer een keuze om zijn oorspronkelijke trauma met hulp van anderen op te lossen of in een diep dal (burnout, of langdurig uitvallen door psychosomatische klachten of depressie) weg te vallen, met alle kosten van dien. 

Vragen over werkcontext tav de invloed van psychopathische managers. 

– Welke rol speelt hiërarchie binnen de onderneming bij de invloed van de psychopathische managers op zijn ondergeplaatsten? 

De hiërarchische structuur binnen een onderneming versterkt de angst om te worden buitengesloten of om ontslagen te worden. Macht vs onmacht. Meelopers zullen uit angst om zelf slachtoffer te worden doen of ze niet zien wat er werkelijk gebeurt. 

– Verwacht u dat psychopaten in bepaalde bedrijfstakken meer voorkomen? Zo ja, welke eigenschappen van zo een bedrijfstak zijn aantrekkelijk voor een psychopaat? 

Daar waar er meer druk wordt gelegd op prestaties zal een psychopaat zich meer gesteund voelen door de organisatie. Ook verwacht ik dat hij of zij zich binnen financiële instellingen meer thuis zal voelen. 

– Zal een psychopaat naarmate zijn macht binnen de organisatie groeit andere trekken gaan vertonen of zullen bepaalde gedragingen toenemen in frequentie? 

Mijn verwachting is dat zodra de macht van de psychopaat toeneemt en er daardoor meer meelopers zijn en hij zich door de organisatie gesteund voelt (omdat de resultaten op korte termijn goed lijken te zijn), dat hij vaker en excessiever zal optreden. 

Vragen naar leereffect op de werkvloer.

– Nemen slachtoffers gedragingen van hun psychopathische leider over? 

Als er meer slachtoffers besluiten meeloper te worden zullen die in het systeem worden meegezogen. De pispaal is hij of zij die niet bestand is tegen al deze vijandige triggers en zal het onderspit delven, uit het systeem vallen door ziekte of ontslag, gevolgd door het volgende slachtoffer (zie artikel ‘Pesten op het werk’ ).  

– Hoe kan psychopathische leiding ervoor zorgen dat een hele afdeling zich negatief kan gaan gedragen? Welke rol speelt normenvervaging bij dit proces? 

De negatieve leiding wordt de norm van het psychopathische principe, welke zal worden opgevolgd, uit angst om zelf de pispaal te worden. De norm vervaagt zodat men partij gaat kiezen voor de winnaar (zie Hitler met zijn Nazi Duitsland, een medogenloze charmeur; Hij kwam uit een beijzonder verstrikte familie, met familiegeheimen en verdrongen verdriet. (De verborgen boodschap van psychische stoornissen ‘de Waarheid heelt de waan’) 

– Welke adviezen geeft u aan slachtoffers om met de gevolgen van het gedrag van de psychopathische manager om te gaan? 

In coaching en therapeutische consulten kan ik alleen met de slachtoffers praten. Soms heb ik het geluk dat ik mijn opdrachten krijg van H&R hoofden, aan wie ik duidelijk kan maken dat verschillende cliënten vaak met de zelfde manager problemen hebben. De slachtoffers zelf help ik hun eigen trauma‘s en overerfde trauma’s van hun familiesysteem te verwerken en een adequatere copingstijl aan te leren. Ook maak ik ze bewust dat ze niet als bliksemafleider voor de psychopaat hoeven te fungeren, die onbewust van zijn eigen angsten en verdriet, zijn problematiek in het mandje van het slachtoffer pleegt te leggen. In dergelijke gevallen adviseer ik hen het probleem bij de H&R manager of directie te leggen, zodat die zich ook bewust wordt van wat er feitelijk speelt. 

– Bestaat er zoiets als een psychopaat in pak? Heeft deze altijd het zelfde profiel? 

Je moet het eigenlijk zo zien. Het is een weegschaal met twee lange weegarmen, waarbij het midden van de weegarm op een steunpunt rust. Links van het steunpunt zijn de neuroten en aan de rechterkant van het steunpunt zijn de psychopaten. Aan de uiterste linkerkant zijn de zware neuroten, die of wel in een psychiatrische inrichting verblijven of in een ziekenhuis terecht zijn gekomen, ten gevolge van de stress, voorkomend uit hun innerlijke conflicten. Aan de uiterste rechterkant zijn de zwaar psychopaten, criminelen, zonder enig geweten, voor wie we gevangenissen hebben gebouwd. Ook worden ze in dwangverpleging opgenomen in TBS klinieken. Voor de andere neuroten, iets meer naar het midden toe bevinden zich neuroten die hyperventileren, zich afhankelijk opstellen en vaak ziek zijn en alcohol en drugsgebruiker zijn en soms seksverslaafd etc. Voor de andere psychopatisch aangelegde medemens iets meer naar het midden heb je de drugsdealer, de producenten van porno en 0900 sekslijnen etc.. In het midden rond het middelpunt zijn de gepesten, de psychopaat in pak, de pesters, de meelopers, de rokers, de drinkers, de versierders, de versierden, de zich afhankelijk opstellenden, de verantwoordelijkheid op zich nemende, de harde werkers, de af en toe een baaldag opnemende medemens. De op de chef mopperende medemens, de macho, de dominante, de intrigant, de autoritaire, de cynicus, de blozer, de onzekere etc. Voor de laatste groep zijn ook gebouwen neergezet. Dit zijn kantoren, hotels, restaurantjes, keukens, magazijnen, loodsen, havens, luchthavencomplexen incl. vliegtuigen, etc. En deze groepen lopen op kosten van het bedrijfsleven hun onverwerkte problematiek op elkaar te botvieren. Dit kost het bedrijfsleven en de overheid elk jaar enorm veel geld.

– Hoe lost dit immense probleem zich op, dat mensen ziek maakt, mensen ongelukkig maakt en mensen van generatie op generatie tot oorlog drijft? 

Het probleem is dat mensen zich niet bewust zijn van het enorme ziekmakende effect van buitensluitingen uit familie en organisatiesystemen, zoals het niet gezamenlijk rouwen om hun gestorven (jong overleden) dierbaren, zoals met name gestorven vrouwen in het kraambed, familieleden die zelfmoord hebben gepleegd, of misdadigers die worden buitengesloten en doodgezwegen, niet-geborenden, zoals miskramen en abortussen etc. Het niet worden vervolgd voor zware misdaden, zoals daden als moord, incest, seksueel misbruik in families, holocaust, diefstal, roof, oneerlijk verkregen geld ten koste van anderen, verkrachting, kindermoord en kindermisbruik etc. Door hen hiervan bewust te maken kan er wellicht een verandering ten positieve optreden. Ieder een die daar aan meewerkt helpt deze wereld een beetje meer in harmonie te doen komen. Het blijkt namelijk in therapeutische trajecten dat mensen gedrag gaan ontwikkelen, dat zijn kiem vindt vanuit bovengenoemd unfinished business. Niet bewust verwerkt verleden blijkt zich te manifesteren in de praktijk van alledag, en ook op de werkvloer. Dit kost de maatschappij heel veel geld en dit veroorzaakt veel pijn en ongeluk. 

– Hoe kan men de kosten die deze problematiek tot gevolg heeft bij de kern aanpakken? 

Ik denk dat we in de gezondheidszorg moeten stoppen psychische (mentaal en emotionele) en fysieke (medische) oorzaken van elkaar te scheiden. Het is van belang en noodzakelijk de mens als een multidimensioneel wezen te beschouwen en zien dat het wegstoppen van onverwerkte emoties (trauma’s) zowel in het fysieke lichaam gaat vastzitten en gedrag oplevert bij degenen die worden belast door de onverwerkte familietrauma’s. Dus problemen zoals stress, angsten, depressies, psychoses en pijnsignalen niet langer wegmoffelen met pillen maar mensen leren verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen gevoelsleven. Dit zou een verplicht vak moeten zijn bij elke studie tijdens of na het middelbaar onderwijs. Basis levenslessen, waaronder ethiek, zouden op het middelbaar onderwijs al een basisvak dienen te zijn. Bewustzijn bijbrengen van de noodzaak van zuiver met je zelf en anderen omgaan op alle lagen van de bevoling is uiteindelijk de meest effectieve oplossing. 

Literatuurverwijzing: – De verborgen boodschap van psychische stoornissen van Franz Ruppert hoogleraar psychologie aan de katholieke universiteit van Munchen. de waarheid heelt de waan isbn 978 90 77247 73 0 

– Videoregistratie Conferentie Bezielde Arbeid, Nieuwe wegen om belemmeringen binnen organisaties te herkennen, te erkennen en betekenis te geven op 4 oktober 2007 op Neijenrode business universiteit, georganiseerd door de Mee-denkers ter gelegenheid van de uitgave van het zelfhulpboek met oefeningen op cd de Verlichting van Luuc Christiaanse en Michiel Brandes (demeedenkers@me.com).

 – Zelfhulpboek De Verlichting van Luuc Christiaanse en Michiel Brandes isbn 978-90-79125-01-2 Clusteruitgeverij Solarus (de Mee-denkers) 0316 246 666 

– De Psychopaat in pak, Artikel intermediair, Door Chris Sprangers/dinsdag 4 januari 2005 

– Artikel: Pesten op het werk van de Mee-denkers (2003, www.demeedenkers.nl).